Mdlejesz? wykonaj badanie usg dopplera!
Omdlenia to dość powszechne zdarzenie, które jednak może być objawem poważniejszych problemów zdrowotnych. Jak wykryć ich przyczynę podpowiemy w tym artykule.
Szacuje się, że omdlenia doświadcza aż 40% zdrowej populacji przynajmniej raz w życiu. Czym jest omdlenie? Jest to krótkotrwała utrata przytomności spowodowana przejściowym globalnym zmniejszeniem przepływu krwi przez mózg. Przytomność natomiast można określić jako stan gotowości układu nerwowego do reagowania na bodźce. Różne dyscypliny medyczne odmiennie definiują to pojęcie – na przykład kardiolodzy i neurolodzy odmiennie patrzą na stan przytomności. Dla tych drugich przytomność to nie to samo co świadomość.
Niezależnie od przyjętej definicji, osoba nieprzytomna nie reaguje na bodźce, nie wykonuje poleceń, nie ma z nią kontaktu słuchowego, słownego, a także nie reaguje na ból. Przepływ mózgowy krwi zmniejsza się z 50 do 20 ml/100g/min, co skutkuje zwiotczeniem mięśni szkieletowych, a w konsekwencji upadkiem. Wykazano również, że nagłe przerwanie mózgowego przepływu krwi przez 6-8 sekund , wystarcza by spowodować całkowitą utratę przytomności. Wystarczy również spadek dopływu tlenu do mózgu o zaledwie 20% lub obniżenie skurczowego ciśnienia krwi do 60 mmHg, by nastąpiło omdlenie.
U 5% osób podczas omdlenia dochodzi do znacznego uszkodzenia ciała. Skutki upadku mogą być poważne, np. krwiak podtwardówkowy czy złamania kończyn.
Jakie są główne przyczyny omdleń?
Ze względy na przyczyny występowania wyróżnia się trzy grupy omdleń :
- Omdlenia odruchowe, czyli neurogenne:
• wazowagalne – omdlenia w wyniku odczuwania strachu, bólu, fobii;
• sytuacyjne – powysiłkowe, poposiłkowe, kaszel, kichanie;
• zespół zatoki szyjnej.
- Omdlenia spowodowane hipotonią ortostatyczną:
• pierwotna niewydolność autonomiczna;
• wtórna niewydolność autonomiczna – na przykład w cukrzycy, mocznicy;
• hipotonia polekowa – alkohol, leki przeciwdepresyjne, leki moczopędne;
• utrata płynów – krwotok, biegunka, wymioty.
- Omdlenia sercowe (naczyniowo-sercowe):
• arytmia;
• choroby organiczne serca – choroba zastawkowa, zawał, niedokrwienie, guzy serca, choroba osierdzia, anomalie tętnic wieńcowych, dysfunkcja sztucznej zastawki;
• inne – nadciśnienie płucne, rozwarstwienie aorty, zator tętnicy płucnej.
Najczęściej występujące omdlenia mają podłoże odruchowe będące reakcją na stres, silne emocje, czy wysiłek. Drugą z kolei przyczyną utraty przytomności są choroby sercowo-naczyniowe – stanowią one około 18% wszystkich omdleń. Warto dodać, że problem utraty przytomności jest skorelowany z wiekiem – dotyczy to szczególnie omdleń związanych z chorobami serca.
Roczna śmiertelność u osób z omdleniami kardiogennymi jest większa (18-33%) niż u osób z omdleniami niekardiogennymi (0-12%). Organiczna choroba serca jest głównym czynnikiem ryzyka ogólnej śmiertelności i nagłego zgonu u chorych z omdleniami.
W dwuletniej obserwacji pacjentów z omdleniami, aż u 30% z nich, omdlenia powtarzają się więcej niż parokrotnie, dlatego też kluczowym jest rozpoznanie przyczyn utraty przytomności.
Diagnostyka omdleń
Diagnostyka omdleń jest złożona i obejmuje co najmniej cztery elementy, nie mniej warto jednak wykonać dodatkowe badania diagnostyczne, takie jak USG Dopplera w wyspecjalizowanej przychodni – na przykład w Prywatnej Przychodni Lekarskiej w Warszawie.
Pierwszym krokiem w diagnostyce jest wywiad badający okoliczności omdlenia, odczucia, przebyte choroby, przyjmowane leki, przebyte urazy czy obciążenia rodzinne. Następnie wykonywana jest próba ortostatyczna, czyli badanie reakcji układu krążenia na zmianę pozycji z leżącej na stojącą (badanie tętna oraz ciśnienia). Standardowo, w diagnostyce omdleń wykonywany jest elektrokardiogram, a także monitorowanie EKG metodą Holtera.
USG Dopplera ułatwia znalezienie przyczyny omdleń
Badanie ultrasonograficzne z wykorzystaniem Dopplera może być szczególnie pomocne w diagnostyce omdleń. Należy je wykonać komplementarnie z pozostałymi badaniami. Ma na celu znalezienie lub wyeliminowanie nieprawidłowości w układzie krwionośnym, tym samym może potwierdzić sercowo-naczyniowy charakter dolegliwości. Dzięki obrazowaniu przepływającej krwi, lekarz jest w stanie określić czy porusza się ona w odpowiednim tempie, kierunku, czy nie ma zastojów oraz czy krew się nie cofa. Badanie pozwala na wykrycie we wczesnym etapie zmian miażdżycowych, które w konsekwencji mogą prowadzić do zawału.
Badanie jest nieinwazyjne, bezbolesne, brak jest przeciwwskazań do jego wykonywania i może być powtarzane wielokrotnie. Dostępne jest dla pacjenta w każdym wieku i z powodzeniem mogą się mu poddawać nawet kobiety w ciąży. Wynik badania, wraz z pełnym opisem wykonanym przez lekarza diagnostę, otrzymywany jest od razu.
Badanie, które może być pomocne dla lekarza stawiającego diagnozę przy omdleniach, to badanie tętnic szyjnych.
Należy pamiętać, że wskazaniem do niego jest nie tylko omdlenie, ale objawy jemu towarzyszące, czyli szumy w uszach, zaburzenia pamięci i koncentracji, zaburzenia widzenia, słuchu lub bóle głowy.
Często omdlenie bywa sygnałem, że nasz układ krwionośny nie działa w sposób prawidłowy i może wskazywać na początek choroby. Schorzenia układu krwionośnego zaliczane są do chorób cywilizacyjnych będących przyczyną śmierci co drugiego Polaka. Tylko wczesna profilaktyka oraz zdrowy tryb życia mogą nas przed tym uchronić.